Z.t. (Male Statue) 2017
Maria Roosen
Geblazen en gezandstraald glas, kleur Sahara 46 x 20 cm
(Ajeto Glassworks)
Gezien: tentoonstelling ‘Vuur’, Kunsthal KAdE, Amersfoort
Nog t/m 07-01-2018
WAT ZIE JE
Dit beeld is niet groot, maar je handen zullen elkaar niet raken als je het optilt. Het zal niet boven je hoofd uitsteken, als je het voorzichtig op tafel zet. Het staat onder een heldere kap, een vitrine van glas of epoxy, die het licht breekt en dubbele schaduwen op de bodem veroorzaakt. Het beeld is het ontdaan van stof en vet, geen vingerafdruk is er te zien. Er is helemaal geen spoor te zien van gereedschap of van een aanraking. Wie het heeft gemaakt is uit het zicht verdwenen.
Je ziet een recht opgaande vaasvorm. Het onderste deel is halverwege ingesnoerd, zodat het lijkt alsof twee even grote bollen op elkaar zijn geduwd. Op de bovenste bol verheft zich een spits toelopende tuit, iets ingeknepen op de plek waar hij is vastgezet op de bol.
Uit de onderkant van de bovenste bol komt een staart tevoorschijn, die zich naar beneden om de bodem van de onderste bol buigt, zonder de grond te raken. De staart is doorzichtig en heeft binnenin een ader van zandkleurig glas.
Het glas is verder overal mat en ondoorzichtig. Het is tamelijk blank, waardoor het de kleuren uit de omgeving opneemt. De kleuren van de eigen staart, maar ook die van de sokkel, die van het spotlicht erboven en van de witte wanden rondom.
Wat kan het betekenen en waarom heet het ‘Male Statue’?
DWAALSPOOR
Hier raak je even in de war: in de tentoonstellingsgids met de titel “Vuur” tref je nog een afbeelding aan. Van een beeld dat ‘Statue, Pink’ heet en dat door een andere glasblazerij is gemaakt. Maar die sculptuur staat helemaal niet in de tentoonstelling.
Bovendien staat de hier beschreven sculptuur ook in het blad, maar dan met de titel “Statue Sahara 2017”. Zonder toevoeging van het woordje “male”.
Wel hangt er aan de muur vlakbij een aquarel, met dit tekstbordje:
Dus misschien heet het gezandstraalde Sahara beeld helemaal niet ‘Male, en hoort deze aquarel, die veel vormovereenkomst vertoont, bij het roze beeld ‘Pink’ en niet bij ‘Sahara’.
Je kunt het antwoord dus niet zoeken in de catalogus of in de tekstbordjes, maar in het voorwerp dat je voor je ziet.
WAT BETEKENT HET?
Waar doet deze vorm aan denken? Aan een laboratoriumgereedschap, of aan een gevild dier? Of naar iets onderhuids. Naar iets wat de mens in zich draagt. Een stevig en vibrerend orgaan met twee kamers en een ingang en uitgang, zoals het hart? Is het de baarmoeder voor de bevalling, net begonnen te persen? Er zit iets van een kan in deze vaasvorm en ook iets van vullen en uitschenken, zowel in de naar buiten gewonden ader als in de opgerichte tuitvorm. Misschien lijkt het nog het meest op een blaashals, prostaat en plasbuis, maar dan op zijn kop. (Dan verklaart dat het woordje “male” in de titel.)
Zo lichamelijk is deze sculptuur, zo sensueel, dat je op je eigen waarneming niet meer vertrouwt. Komt dit door alle zwemmende spermacellen en opgerichte borsten in de tentoonstelling om je heen? Kan deze wereld van keihard glas, dat niet eens betast mag worden, verwijzen naar lichamelijkheid? Is er hier echt zwangerschap in de atmosfeer, een vermoeden van bevruchting en pulserend leven?
Deze sculptuur is geen vervanging van de werkelijkheid. Hoogstens is ze de verwijzing naar de zelfstandigheid van een orgaan. Een orgaan dat niet luistert naar de stem van je verstand, maar gewoon zijn eigen gang gaat, dag na dag, nacht na nacht. Zijn eigen functie kent en die uitvoert in alle beslistheid en overtuiging van het eigen nut. Als een kloppende machine.
De vorm lijkt eenvoudig, dat wil zeggen dat je hem gemakkelijk en snel in je op kunt nemen. Gestileerd als een Jean Arp, maar veel ingewikkelder. Het zal niet gemakkelijk zijn geweest hem zo vitaal, schijnbaar uit één stuk, te maken. Hoe krijg je de bollen even groot? Hoe monteer je de staart en buig je die naar beneden om de onderste bol? Hoe vorm je de tuit en zet je die vast? Hoe hou je de vorm in zijn geheel zo strak en veerkrachtig, zonder hem in te laten zakken en zonder dat hij breekbaar lijkt? Vragen die alleen maar beantwoord kunnen worden met vakmanschap.
NOU EN? IS HET BELANGRIJK?
Het beeld blijft op afstand. Je krijgt bewondering voor de hoogte van dit vakmanschap. Sensualiteit wordt opgewekt maar direct beteugeld door perfectie. Wordt de afstand veroorzaakt door de kunstenaar, die als regisseur aanwijzingen geeft aan de glasblazer? Zou die afstand minder zijn, als de kunstenaar zelf het glas geblazen en gevormd had?
Wat bepaalt het resultaat? 1 + 1 = 3 zegt Maria Roosen, waarmee ze bedoelt dat het resultaat wordt behaald door kunstenaar en vakman samen, en dan uitstijgt boven elk afzonderlijk. De samenwerking voegt onverwachte, verrassende meerwaarde toe. Ja, zozeer is zij zelf erin betrokken, dat zij zichzelf ‘maker’ noemt, en niet ‘ontwerper’ of ‘kunstenaar’. Zo bevindt ze zich in het gezelschap van tal van kunstenaars, die een atelier met meerdere medewerkers bestieren.
Iets van een antwoord vormt zich als je de aquarellen bekijkt die overal tegen de muur zijn geprikt. Ze zijn ontegenzeggelijk persoonlijker, directer, spontaner dan het glas. Toch probeert Maria Roosen ook in de aquarellen haar eigen handschrift te ontwijken. Je herkent de dwang om de vorm, die in de dunne waterverf uitvloeit, tot een goed einde te brengen. Zo wordt de platte, bijna onbeheersbare natte tekening tot uitgangspunt van een later in de koelemmer gestold glazen beeld. Zoals het papier de waterverf remt, zo bevriest het koude water de gloeiende massa. Scheppen is beteugelen.
Hoorn, 24-11-2017; 968 woorden
(Als u op de foto's hieronder klikt, ziet u een vergrote versie)
