Yumiko Yoneda in Kampen

De Koornmarktspoort in Kampen is onderdeel van het Stedelijk Museum Kampen.
Tot en met afgelopen zondag was daar werk te zien van Thea van Hoften en Yumiko Yoneda.

Over het werk van Yumiko schrijft Yvonne Oordijk van het museum: “Yoneda’s subtiele variaties op de schijnbaar eenvoudige bolvorm zijn niets anders dan een steeds opnieuw zoeken naar de kern van het universele zijn. De bolvorm, de driedimensionale vorm van de cirkel fungeert in allerlei culturen als symbool van perfectie. Er is geen begin en geen eind. Hij representeert het alles en daarmee ook het niets. Yoneda streeft naar perfectie, maar juist de menselijke maat en onmacht maken de beelden interessant en identificeerbaar. De vormen zijn verwant aan elkaar maar allen zijn uniek in hun betekenis en kracht. Ze lijken een eigen individualiteit hebben, wat ze ‘aanraakbaar’ maakt. De beelden staan, hangen of liggen in de ruimte zoals planeten hun plaats hebben in het heelal. Ze verhouden zich tot elkaar en tot de omgeving. Hun bescheiden aanwezigheid verbeeldt de innerlijke staat van zijn. De beelden lijken zwaar van gewicht (letterlijk en figuurlijk), maar zijn gemaakt van lichte materialen zoals boetseerpasta, gips en piepschuim en zijn slechts een representatie van de idee. Yumiko Yoneda slaagt erin om met minimale middelen het maximale te zeggen.”

Vandaag trof ik Yumiko, net voordat zij haar installatie zou demonteren, in de Koornmarktspoort in de ronde zaal op de eerste verdieping. Daar lagen verspreid over de vloer een aantal cilindrische volumes: platte, ronde en ovale, met in sommige een holte geboetseerd, asymmetrisch buiten het centrum. Door de prachtige lichtval deden ze denken, zoals ze daar lagen op de roodbruine bruine planken vloer, aan lichtvlekken op het water. Allemaal met de hand geboetseerd, net niet precies rond of ovaal, niet één gelijk aan de ander, onmiskenbaar met elkaar behorend tot een totale compositie.

We spreken over de zorgvuldigheid waarmee zij elke vorm boetseert, en hoe zij elke vorm zijn eigen structuur meegeeft door de indruk van haar vingers. Elke vorm beschouwt zij als een solobeeld, maar wel als individu als onderdeel van het geheel. De vorm is pas gereed wanneer hij volgens haar gevoel voldoende spanning heeft gekregen. In deze moeilijke zin zit de ervaring geborgen, dat het zuivere handelen met de handen, het voelen met de vingers, het tactiel bewust worden van de spanning ín de vorm, bepaalt wanneer de vorm, of het beeld, ‘af’ is. Dat is de zoektocht naar de kern van het universele. Die zoektocht levert enorm veel variaties op, binnen hetzelfde idioom. Zo’n uitdrukking als ‘de kern van het universele’ uit een Japanse mond, doet onwillekeurig denken aan Zen-tuinen, platte stapstenen, perfect gevormde keramiek en gevoelige penseelschilderingen. Het begrip ‘zuiverheid’ wordt opgeroepen en klinkt mee in elke vorm.

In de grote zaal staan op sokkels die in de muur gemetseld zijn, zes gotische beelden. Het zijn de overgebleven resten van de vroegere sculpturen op het oude stadhuis. Vier ervan stellen deugden voor (matigheid, trouw, gerechtigheid en weldadigheid), de vijfde Karel de Grote en de zesde Alexander de Grote. Yumiko heeft het aangedurfd om haar zuivere, niet-figuratieve sculpturen op dezelfde wand te plaatsen tussen deze nisbeelden. Het effect is wonderbaarlijk: alle sculpturen, zowel de oude als de nieuwe, winnen aan kracht. De nieuwe sculpturen verhevigen de oude met mystiek terug naar de 14e eeuw, terwijl de oude sculpturen humaniteit lanceren in de nieuwe. Het zijn twee families uit verschillende eeuwen die elkaar ontmoeten tegen dezelfde achtergrond. Zo krijgen de oude een abstracte kwaliteit, terwijl de nieuwe ons wijzen op onze innerlijke overeenkomsten.

Voor het grote raam in dezelfde zaal staan in vol tegenlicht een aantal bolvormige en eivormige volumes, dit keer behandeld met Japanse inkt, zodat het oppervlak een lichtgrijze kwaliteit krijgt. Ook deze vormen zijn zacht van uiterlijk, zonder scherpe contouren of randen. Ze accentueren de stilte en de ruimte. Symbolen voor vruchtbaarheid, een nieuw begin, start en groei, universele waarden. Yumiko beschouwt de eivorm als een simpele taal waarmee zeer veel gezegd kan worden. Ze zal niet gauw overstappen op het boetseren van portretten want monden, ogen en oren leiden alleen maar af van de eeuwige kern: ons aanwezig zijn.

Yumiko wordt vertegenwoordigd door gerenommeerde galerieën: Nouvelle Images en Ramakers in Den Haag. Zie ook: website Yumiko Yomeda