Olga Balema bij Fons Welters

Motherland

Deze tentoonstelling bestaat uit 7 werken die allemaal hetzelfde zijn opgebouwd. Op een landkaart is acrylverf gesmeerd, daaroverheen ligt een half doorzichtige laag bruine latex, op die latex zijn latexborsten geplakt. De landkaarten zijn allemaal verschillend, de acrylbehandeling ook, de lagen latex zijn onregelmatig dik, dun, gerimpeld of gescheurd, de latexborsten verschillen allemaal in vorm, grootte en uithang. Het is dus een serie. Reliëfs, zou ik zeggen, in de traditie van Picasso’s guitaren, assemblages of beter nog collages. De boeiendste vind ik de meest gewonde, met de titel ‘Motherfucker’.  De tentoonstelling heet ‘Motherland’, net als het beroemde lied van Natalie Merchant.

De tekst op het informatieblad van Galerie Fons-Welters luidt als volgt:
“een aantal grote, ouderwetse schoolkaarten staan centraal in de tweede solotentoonstelling van Olga Balema in galerie Fons-Welters. De kaarten tonen bevolking statistieken, geografische grenzen en gemiddelde temperaturen. Overwegend verouderd, wijzen deze autoritaire en pedagogische kaarten op de onmogelijkheid van de cartografische impuls, een wereld die voortdurend in beweging is, vast te leggen. Balema koos de geografische gebieden uit op basis van vorm en samenstelling. Door de bewerking met acryl kleurvlakken, latexlagen en latex hangende, soms verschrompelde, borsten, ontstaat een sterk fysieke tegenstelling, die op een zekere uitputting wijst. Met titels als ‘Experience is the mother of wisdom’; ‘Failure is the mother of succes’; ‘Necessity is the mother of all invention’; ‘Motherfucker,  rijst de vraag of deze aarde een voedende moeder of juist een vermoeide ‘mom’ is?”

Het lied 'Motherland' van Natalie Merchant komt in me op.
Haar tekst ‘Motherland’ bezingt de tegenstrijdige gevoelens die het moederland oproept, maar vooral het verlangen naar het geluk dat een moederland ons schenkt en de pijn als we het hebben (moeten) verlaten:

Where in hell can you go
Far from the things that you know
Far from the sprawl of concrete that keeps crawling its way
By the 1000 miles a day?
Take one last look behind,
Commit this to memory and mind.
Don't miss this wasteland,
This terrible place
When you leave
Keep your heart off your sleeve

Motherland cradle me, close my eyes,
Lullaby me to sleep
Keep me safe, lie with me,
Stay beside me don't go
Don't you go

Oh, my five and dime queen
Tell me what have you seen?
The lust and the avarice,
The bottomless, cavernous greed,
Is that what you see?

[Chorus]
Motherland cradle me, close my eyes,
Lullaby me to sleep.
Keep me safe, lie with me,
Stay beside me don't go

It's your happiness I want most of all
And for that I'd do anything at all,
Oh mercy me!
If you want the best of it
Or the most of all,
if there's anything I can do at all

Now come on shot gun bride
What makes me envy your life?
Faceless, nameless, innocent,
Blameless and free,
What's that like to be?

[Chorus]
Motherland cradle me, close my eyes,
Lullaby me to sleep.
Keep me safe, lie with me,
Stay beside me don't go
Don't go

Ik denk dat ook Olga Balema deze song kent. En bij ons roept in deze tijd het begrip ‘motherland’ onmiddellijk emoties op over vluchtelingen die wij dagelijks ontheemd zien worden, als zij zich afkeren van hun ‘wasteland’ en ‘terrible place’. Opeens worden deze bekladde landkaarten een grimmige beeldspraak over onze onmacht tegenover de miljoenen vlucht. De actualiteit verdringt andere, mogelijke lezingen van de kunstwerken. Is dit wat de kunstenares voor ogen had?

Het zijn tevens de landkaarten die doen denken aan de zijderoutes, die zorgden dat de handelswaar van het ene werelddeel naar het nadere werd vervoerd en die tegelijkertijd oorlogen aanwakkerden, waarin ontelbare volken over de kling werden gejaagd. Oorlogen aangevoerd door mannen, zonen van moeders die niet konden of wilden voorkomen dat hun kind soldaat werd. Zo beschouwd verwijzen de landkaarten met borsten naar de macht en de onmacht van de vrouw door de eeuwen heen.

Op de achterzijde van het informatieblad van Fons Welters staat een (Engelse) tekst die kunstenares Juliette Blightman geschreven heeft over de tentoonstelling, op speciaal verzoek van Olga Balema. Juliette had onlangs een tentoonstelling in Nürnberg onder de titel “Transparencies – the ambivalence of a new visibility”. Deze titel kon Olga wel eens geïnspireerd hebben om Juliette voor haar commentaar uit te zoeken. Op de tekst kom ik nog terug.

Het werk van Olga Balema is te zien bij galerie Fons Welters van 13 mei t/m 18 juni 2016; Bloemstraat 140 1016 LJ Amsterdam