Ai Wei Wei in De Pont (Tilburg)

Die catalogus is zeer de moeite waard om te lezen, ook al is hij, jammer genoeg, grotendeels in het Engels. Het centrale motief van de catalogus luidt: Ai Wei Wei is niet alleen een bekend politiek dissident, maar vooral ook een echte, beeldend kunstenaar. Het is geen overbodige luxe om op dat thema in te gaan, want inderdaad is Ai vooral bekend om zijn strijd tegen de Chinese regering, en blijft zijn werk vaak onderbelicht. Gevangenschap en huisarrest zijn halen de kunstenaar uit het domein van de wereld van de kunst naar die van de politiek, waarvan in veel meer media verslag wordt gedaan. De Pont onderstreept het kunstenaarschap door de hommage van Ai Wei Wei aan Marcel Duchamp, een betrekkelijk klein reliëf, pontificaal als enige op de immense witte wand te plaatsen tegenover de wolhokken. Het portret van de Westerse kunstenaar, in Chinese materialen door Chinese hand vervaardigd in de beeldtaal van de querulant-kunstenaar Duchamp, is een duidelijk statement.

De tentoonstelling bestaat voorts uit een aantal grote driedimensionale werken in de tentoonstellingsruimten. In de ‘wolhokken’ draaien een aantal video’s van en over Ai Wei Wei. Een echtpaar in de koffieruimte van De Pont vertelde me dat dit hun tweede bezoek was aan de tentoonstelling, en ik kan hun volgorde iedereen aanraden. Bekijk eerst de driedimensionale werken, neem dan pauze, en doe daarna pas de video’s. Die volgorde doet het meest recht aan de wens van de catalogus: eerst de kunstenaar, daarna pas zijn politieke statuur. Want de video’s zijn zonder uitzondering louter politiek.

Links: Ai Wei Wei’s vertaling van Vladimir Tatlins beroemde monument voor de Derde Internationale.

Het is inderdaad al moeilijk genoeg - zo niet onmogelijk - om de politieke lading van Ai Wei Wei op te schorten tijdens het bekijken van de kunstwerken. Dat komt trouwens niet alleen door Ai’s politieke statuur, maar vooral doordat hij een sterk conceptueel kunstenaar blijkt te zijn: zijn kunstwerken zijn pregnante verbeeldingen van sociaal-politieke ideeën. Daarover is de catalogus wel iets té krampachtig. Ze wil Ai Wei Wei vooral als kunstenaar tonen, maar hij is nu eenmaal meer. Dat blijkt bij het bekijken van de eerste video, een interview waarin duidelijk wordt hoe scherpzinnig en goed geïnformeerd deze Chinees te werk gaat. L’art pour l’art bestaat hier niet: kunst is voor hem altijd een uitspraak over het sociale leven van de mens.