| Deze staven vormen niet alleen driehoeken of vierhoeken – als scheepszeilen – maar ook onregelmatige veelhoeken die zich naar binnen en naar buiten en door elkaar heen wentelen. Zo ontstaat er een netwerk van talloze knopen. Dit is een beeld van Henk Visch, dat nu staan opgesteld in het Stedelijk Museum Kampen. Het heet ‘Ships at Sea’. De titel wijst naar de geschiedenis van Kampen, toen de Hanzestad groot en machtig was dankzij de schepen op zee. Ook al is het niet speciaal voor deze stad gemaakt, staat het er dus toepasselijk. Het heeft dan ook de blauwe kleur van water. | |
 Kenneth Snelson Needle Tower, 1968 Roestvrij staal, h = 28 m1, Kröller-Muller Beeldentuin |
Ships at Sea verhoudt zich tot de beroemde Needletower in de beeldentuin van het Kröller-Müller museum. Kenneth Snelson heeft in die toren een mathematische zuivere opbouw gebruikt van schuin gespannen draden die schuin hangende palen in evenwicht houden, en laag voor laag – steeds kleiner in afmeting – op elkaar zijn bevestigd. De structuur is volledig open en gebaseerd op herhaling, zowel horizontaal als verticaal, verbazingwekkend eenvoudig en doeltreffend. De knopen van zijn toren, waar de draden de naalden verbinden en de draagkracht veroorzaken, hebben dezelfde functie als de knooppunten in Henk Visch’ Ships at Sea. Maar de Needle Tower is als beeld volledig in zichzelf gekeerd, terwijl Ships at Sea aan alle kanten expansief naar buiten dringt. |
 |
De knooppunten bouwen samen een soort ijzeren warboel, waarvan de gehoekte staven elkaar alleen op de einden raken, waar ze gelast zijn en elkaar ondersteunen. Zo ontstaan allerlei veelhoeken die door elkaar heen schuiven zonder elkaar ooit te raken. In plaats van een zuiver geordende toren is er nu een netwerk van in elkaar grijpende veelhoeken, bovenin even breed als onderin en rustend op slechts vijf of zes knoopvoetjes. Toch is het netwerk ondanks de vele knopen volledig transparant. Bovendien lijkt het bij nader inzien niet chaotisch maar op een of andere wijze gestructureerd, zonder dat precies helder wordt hoe die structuur is opgebouwd. Hier komt de Needletower ons te hulp: Henk Visch heeft staven gebruikt van oplopende lengtes en die lengtes telkens opnieuw- door elkaar – gebruikt. Zo ontstaat een harmonieus geheel, zonder dat direct duidelijk wordt hoe de harmonie precies tot stand komt. |
|
|
Deze harmonie, die door niets anders gestructureerd lijkt dan door een aantal vastliggende lengtes, suggereert dat de kunstenaar zich niet heeft laten leiden door zijn verstand, zoals Kenneth Snelson, maar eerder door zijn gevoel, als Jackson Pollock. De ingrediënten – dunne verf, geknipte staven – liggen klaar, en nu gaat het erom een nieuwe harmonie te scheppen uit het niets, op basis van gevoel, het enige houvast dat je feitelijk hebt. Bij Jackson Pollock gebeurt dat door een verdichting op het platte vlak, die diepte suggereert door de kleuren in verschillende lagen achter elkaar aan te brengen. |
 |
Henk Visch brengt die verdichting aan in de ruimte, waardoor het beeld ruimtelijker gaat werken dan wanneer hij zich aan één vlak zou hebben gehouden: het doorzicht is minstens zo belangrijk als het aanzicht. De constructie is dermate intelligent dat ze niet alleen op gevoel gebaseerd kan zijn en alleen op de witgeverfde sokkel is, dankzij het doorschijnende licht, de verwijzing naar Pollocks ‘Reflection’ zichtbaar. |
 |
In het Stedelijk Museum van Kampen vindt Ships at Sea een tegenwicht in Nightlife, de haasachtige op de foto rechts op de achtergrond. Zij benadrukt dat zowel Schepen op Zee als Needle Tower als Reflection of the Big Dipper feitelijk niet-figuratieve beelden zijn, beelden die niet rechtstreeks verwijzen naar iets uit onze zichtbare wereld. Volgens het niet-figuratie constructieve principe van Ships at Sea is niet lang geleden echter een figuratief beeld geplaatst aan de rand van het Markermeer, voormalige Zuiderzee: |
 Anthony Gormley Exposure, 2010 IJzer h= 25m1 (!) |
een gehurkte gestalte, getiteld Exposure, door de beeldhouwer Anthony Gormley. Maar daarover een volgende keer meer. |
Abonneren
Rapporteer
Mijn reacties