(Leestijd: 2 - 4 minuten)

Om te beginnen is het even schrikken.
Kun je hier in het openbaar wel zo schaamteloos staan kijken naar een paard dat een bonk vrouwelijke erotiek draagt? Als man?
Even rekenen: de kunstenares is 40 jaar jonger dan ik. Ze choqueert vast niet voor niks.
Ongemakkelijk, dat wel. Maar dat gebeurt vaker met kunst.

 

 fig.1 Pioneer vooraanzicht

Tschabalala Self (USA 1990)  – Pioneer (2023)
brons 193.9 x 409.9 x213.6 cm.
Courtesy Pilar Corrias, Galerie Eva Presenhuber

 
 

Een gouden paard met blauwe manen en staart. Het maakt een klassieke buiging op het rechtervoorbeen, het linker vooruitgestrekt. De kop is stevig als die van een stier. Maar het lijf doet vrouwelijk aan, tenger en elegant door het iets oplichtende linker achterbeen. Ik weet niets van paarden. Het is, daar houd ik het op, een jonge merrie.

Op haar rug een naakte, zwarte tors. Niet alleen de romp, maar ook de benen. Die liggen in spagaat uitgestrekt, met omhoog gestoken voeten, aan weerskanten buiten het paard. Lossen handen strelen de dijbenen hoog. De vulva is onbedekt. Het paard draagt geen zadel. Boven het bekken mist de buik. De volle, opgerichte borsten ontstaan direct boven de dijbenen. Er is geen hoofd.

 
   fig.2 Pioneer van linksachterfig.2 Pioneer van linksachter  
 


Van achteren gezien steekt het achterste van het paard boven de tors uit. De staart is lang en weelderig, stroomt als een brede waterval uit op de grond. De manen bij het hoofd zijn dik en liggen bij deze geknielde houding languit op de grond.

 
  Fig.3 Stiersprong KretaFig.3 Stiersprong Kreta, Stiersprong op Kreta, anoniem, fresco in het paleis van Knossos, ca. 1500 v. Chr.
Foto door ChrisO op de Engelstalige Wikipedia - http://www.minoer.net/kult-religion/stiersprung, Publiek domein, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=7480255
 
  De catalogus verwijst naar circusacrobatiek en - heel kunsthistorisch - naar de klassieke voorstelling van een jongen die over een stier springt op Kreta. Maar Tschabalala Self maakt geen stier en ook geen jongen. En of meisjes over een knielend paard de flikflak doen, waag ik te betwijfelen.  
  fig.4 The Mausoleum at Halicarnassus The Amazon Frieze British Museumfig.4 Het Mausoleum van Halicarnassus; Amazone-fries, Londen, British Museum  
 

Dichter bij het beeld van Tschabalala dan de stiersprong ligt de oud-Griekse mythe van de Amazonen, vrouwelijke krijgers te paard, gevreesd door de mannen. Op dit tafereel uit Halicarnassus wordt een amazone van haar paard getrokken terwijl een ander door twee mannelijke krijgers wordt afgeslacht. De drie mannen zijn naakt op hun helm en schild na, de beide vrouwen zijn gekleed in een tuniek en dragen geen wapens. Het is een archetypisch beeld voor de klassieke kunst uit de Griekse oudheid: vrouwen die zich onttrokken aan de mannelijke regels werden gestraft. Zo komen de Amazonen voor in een van de tien werken van Hercules en in dat verhaal komt de koningin van de Amazonen er niet goed vanaf.

“Als negende opdracht moest Herakles de kostbare gordel halen van Hippolyte, de koningin van de Amazonen. De dochter van Eurystheus had haar vader om de gordel gevraagd. Toen Herakles bij Hippolyte aankwam en om de gordel vroeg, greep Hera in. Hera deed zich voor als Amazone en stookte de Amazones tegen Herakles op met het verhaal dat Herakles kwade bedoelingen had. Dit liep uit op een gevecht met Hippolyte. Herakles doodde haar en nam de wapengordel mee naar Mykene.”

 
   fig.5 Pioneer van linksfig.5 Pioneer van links  
   De Europese, westerse kunstgeschiedenis lijkt me hier geen doorslaggevende factor. De titel van het werk is Pioneer. Het paard maakt een diepe buiging voor het publiek, om haar berijdster te presenteren. De pionier is een zwarte, baanbrekende vrouw. Haar tors is toonbeeld van extatische, seksuele energie, gereed om de toekomst te ontvangen.  
     
 


fig.6 Artzuid plattegrond(Dit beeld maakt deel uit van route nr 1: nr. 42 t/m 7.
Route nr. 2  betreft beeld 1 t/m 7 en 43 t/m 72)
Zie plattegrond in de fotogalerij.

 
 

Als u op de plaatjes hieronder klikt, ziet u een vergroting

 
 

Eindnoten en fotoverwijzing

Alle foto’s © Mandarte (2025)  tenzij anders vermeld.

 

 

 

 

1000 Resterende tekens