4 Igshaan Adams: Nama Stap

Nama Stap  2023
Igshaan Adams (Kaapstad 1982)
Textiel, metaal, kunststof, glas, schelpen, verf.
400 x 690 cm

(Stedelijk Museum Amsterdam, oudbouw 1^e verdieping westzijde, zaal 1.4)

Over de hele breedte van de zaal hangt een immens wandkleed. Het is bijna 7 m lang en 4 m hoog. De bovenrand is in 15 golftoppen tegen de muur gemonteerd. De zijkanten hangen loodrecht naar beneden en de onderrand, strak als de plint van de vloer, laat de scheringlijnen vrij naar beneden hangen. Binnen het kleed zweven patronen in rozerode kleuren. Iets rechts van het midden groeit een groene partij omhoog uit de onderrand. Daarboven liggen diepblauwe en donkerbruine velden.

De golvende bovenrand, het opstijgende zeegroen en blauw, en de zwevende patronen tonen een landschap dat we zien vanuit vogelvluchtperspectief. Het landschap is bijna symmetrisch in tweeën gedeeld, links en rechts van een denkbeeldige verticale as door het midden, te opvallend om niet waar te nemen. Beide helften lopen omhoog, en ontmoeten elkaar  in de bovenste helft, als boven een bergtop.

Van dichtbij zie je chaos en rijkdom. Van een afstand echter ordening en schraalte. Het weefwerk is opgevat als sculpturaal schilderij in kleur. Kettingen, kralen, lapjes, stukjes doek, draden en pluizen op en in het draagdoek bevestigd als olieverftoetsen op een schilderdoek, als materie van een reliëf. Wat ontbreekt is de zo voor wandkleden kenmerkende figuratieve afbeelding of het geometrisch patroon. Dit is een wildernis zoals alleen de natuur die schept.

Het kleed bestaat letterlijk uit meerdere lagen. De rozerode velden op de zilverwitte ondergrond bestaan uit lichtroze en rode lapjes textiel, met een enkel groen doekje daartussen, vastgezet met gekleurde kralen en witte en gouden parels, in de onderbrekingen van de ondergrond. Het geweven basisdoek is nauwelijks meer te zien, maar het draagt talloze ragfijne zilveren en goudkleurige kettinkjes, met daartussen honderden witte pareltjes, vastgezet tussen losse sliertjes witte vlas of wol.  Een landschap vol rijkdommen.

De kettinkjes hangen als een regenbui verspreid over het hele doek. Als een opengebroken, mistig gordijn van onverzoenlijke hardheid boven op de zachtheid van het onderliggende textiel. Het textiel is horizontaal geknoopt, de kettinkjes hangen verticaal.  De botsing tussen beiden is hard en onvriendelijk, onlandschappelijk, rijk op arm, bling op doek.

Iets links van het centrum hangt los voor het kleed een roze-paarse kluwen van ijzerdraad waar je nauwelijks doorheen kunt kijken. Hij hangt aan een draad uit het plafond. De kluwen is op zich boeiend maar tegelijk storend, want hij ontneemt je blik op het totaal van het kleed. Je moet dichterbij, onder de kluwen door.
Als je eronder door loopt zie je 5 of meer uithangende en losgeraakte, in elkaar verwarde rollen van paars en wit en roze ijzerdraad. Doordat hij als materiaal niets te maken heeft met het tapijt roept hij de vraag op waarom hij daar hangt.  De kluwen is het enige voorwerp dat een schaduw op het kleed werpt. Een ijzeren zon met koperen zonnevlekken.

De zaaltekst helpt iets. De inspiratiebron is een drone-opname was van Namaqua-land, “een extreem droge streek die eens per jaar tot bloei komt.” Verder is de tekst verwarrend over dat “wenslijnen” die “sluipweggetjes”  blijken te zijn, ontstaan tijdens “de bloeiperiode van de madeliefjes”.

Igshaan Adams is 43 jaar. Er zijn nogal wat teksten te vinden op internet waarin hij uitlegt hoe belangrijk het voor hem is dat hij de mystieke tak van de islam aanhangt, het Soefisme, en kenner is van de koran. De zaaltekst zegt: “hier herstelt hij het contact met zijn voorouders door zijn Nama erfgoed te verweven in een tapijt”.

Maar wat als je niets weet van Soefisme en Koran en niet gelooft in contact met voorouders?  En hoe moeilijk is het om de taal te begrijpen en wat de museumtekst bedoelt met: “voor Adams symboliseren deze sluipweggetjes een collectieve verzetsdaad van een gemeenschap die van oudsher door ruimtelijke ordening is gesegregeerd en gemarginaliseerd”. Is dat wat de toeschouwer ervaart?

 Na Ma Stap is buitengewoon indrukwekkend en getuigt van een weldoordachte geplande organisatie in een groot atelier met meerdere werknemers. Die hebben dankzij de heldere indeling van de dronefoto gelijktijdig aan diverse plekken van het kleed kunnen werken. Het werk ademt zeker iets van de meditatieve sfeer en de concentratie die nodig is om dit grote kleed tot stand te brengen. Maar de uitwerking is vooral de schoonheid en de rijkdom van de aarde die behouden moet blijven. Dat is niet de  directe boodschap.  De eigen kracht van het kunstwerk is het wandkleed te willen ervaren: deel te kunnen hebben aan het schitterende landschap.

 Noten:

Alle foto's: Mandarte, januari 2025

Aangehaalde citaten uit de zaaltekst Nama Stap (2023) van het Stedelijk Museum Amsterdam zijn niet door het museum aan een auteur gekoppeld.

Zie ook:

https://www.youtube.com/watch?v=tgkJHfa5aSs

https://www.youtube.com/watch?v=9nuNs4YQX_Y