Omarming met elfenbankjes van Carla Rump (Nu te zien op Artzuid 2023) is een figuratief beeld. Dit is het derde beeld langs de kust van Hoorn dat we bekijken. Het eerste van Rob Schreefel was duidelijk niet-figuratief. Het tweede van Yke Prins was misschien wel een beetje figuratief, laten we het half-figuratief noemen. Omarming is bijna helemaal figuratief.
 |
‘Figuratief’, leerde ik vroeger, betekent ‘verwijzen naar’. Ik vond dat altijd een mooi begrip: ‘verwijzen naar’. Maar tegenwoordig vind ik het een beetje te beperkt. Als je zegt dat het meisje met de parel van Vermeer verwijst naar een meisje met een parel, zeg je niet zoveel. Wat voor een meisje? Wat denkt dat meisje? Waar is die parel? Wat doet ze met die parel? Hoe komt ze aan die parel? Is er echt zo’n meisje met een parel? Enzovoorts. ‘Verwijzen naar’ roept heel veel vragen op. Als ik naar het beeld Omarming kijk, moet ik denken aan het meisje met de parel, maar toch lijken ze totaal niet op elkaar. Er zijn wel overeenkomsten. De hoofddoek langs het hoofd, de nadruk op iets naast het gezicht, een bewustzijn dat er naar ze gekeken wordt. Ik ben dus niet gepakt doordat ze letterlijk op elkaar lijken. Vermoedelijk gaat het om een zeker gevoel dat ze bij me oproepen. Heel Misschien – Als Carla Rump ook zo dacht – verwijst ‘Omarming met elfenbankjes’ wel naar ‘Meisje met parel’. | |
 |
Dit beeldje is genoemd naar de plaats waar zij is gevonden, het dorpje Willendorf in Oostenrijk. Het is minstens 22.000 jaar oud en wordt gezien als een van de eerste beeldjes die ooit op aarde werden gemaakt door mensenhanden. In de loop van de tijd zijn er een groot aantal van dit soort vrouwenbeeldjes gevonden. We kunnen er lang en breed over praten, we kunnen zelfs de figuratie herkennen, maar we weten niet wat het precies betekent. |
|
| Venus van Willendorf Anoniem |
Wat we wel weten is dat het dus al duizenden jaren voor mensen noodzakelijk is om beelden te maken. Niet alleen tekeningen in grotten, en niet alleen figuren op schilderijen, maar echte tastbare beelden.
Het verwijzen-naar vertelt ons dus niet precies wat de maker van het beeld wilde zeggen met het beeld. Je kunt zelfs niet zomaar vaststellen of de maker een man of een vrouw was, laat staan of de maker zich een man of een vrouw voelde.
De Venus van Willendorf is gemaakt van kalksteen. Het is maar een heel klein beeldje en dat is geen wonder, want het gereedschap dat wij tegenwoordig hebben bestond toen nog niet. Misschien was het wel de bedoeling dat het zo klein is, zodat je het gewoon in je hand kunt houden. Het blijft in ieder geval omgeven met raadsels.
 |
Carla Rump houdt wel van raadsels. Niet van mysterieverhalen, maar van de geheimzinnige verbanden die wij onwillekeurig leggen tussen de beelden die we zien en het gevoel dat die oproepen. Dit bronzen beeld is oorspronkelijk gemaakt van hout. Je ziet dat aan de structuur van de bast en aan de uitgroeisels die wij elfenbankjes noemen. Ze overwoekeren het gelaat maar het kan ook zijn dat het gelaat tevoorschijn komt uit de stam en bezig is bast en groeisels weg te duwen. De elfenbankjes doen hier op de dijk ook denken aan schelpen uit de zee, mosselen en oesters. |
|
| Omarming met elfenbankjes Carla Rump (detail) |
Eén ding is zeker. Wij allen zijn voortgekomen uit natuur, worden onderhouden door de natuur en zullen terugkeren in de natuur. In een eeuwige beweging van in- en uit.