chillida alrededorw150  

Rondom de leegte nr 1, lijkt me een aanvaardbare Nederlandse vertaling voor de titel. Maar het woord Vacio heeft vooral veel ruimte in zich, in zijn verwantschap met vacuüm. Vacuüm wil zeggen luchtledig, iets zonder lucht er in. Iets is altijd een ruimte, zelfs als het een zwart gat betreft.

Alrededor del Vacio I
Eduardo Chillida
IJzer 32 x 49 x40 cm
   
chillida alrededor2w150  

De titel werkt ook  overdrachtelijk: rondom de leegte kan ook zonder beeld begrepen worden. Het duidt dan op de wens om niet onderdeel van de leegte te zijn en maakt nieuwsgierig naar wat er rondom die leegte is.
Het beeld maakt grote indruk door zijn dubbelheid: het omgeeft de leegte, en maakt die zichtbaar doordat hij haar omgeeft. Tegelijkertijd strekt het zich in de omgevende ruimte uit, in verschillende richtingen. Die richtingen worden aangeduide met behulp van volumes, meest rechthoekige- of staafvormen, geblutst als door hamerslagen tijdens het smeden. Op die wijze duidt het beeld ook de omringende ruimte. Het is, net als wij mensen, groter dan de ruimte die het lichamelijk innneemt.

Het staat op twee poten die zich niet houden aan een logische plaats, zoals de tafelpoten onder een tafel. Dat is niet erg, want ze hoeven tenslotte niets anders te dragen dan de leegte waaromheen het ijzer uitstulpt. Zo doet het denken aan omgekeerde natuurkunde, met geen enkele mogelijkheid om binnen te treden, terwijl het desondanks de aanwezige leegte omarmt. De uitstulpende volumes zijn precies goed: zo groot en plat en dik en kort en lang en hoog en vol als ze moeten zijn, in exact de juiste richting geplaatst. Hoe dat komt is niet duidelijk, maar het voelt allemaal precies goed. Dat wil zeggen: het had niet anders kunnen zijn.
     
chillida w150   De twee poten schragen niet het vacuüm boven zich, maar worden omhoog gehouden door de ring van ontsnappende volumes, waarvan een drietal verticaal is gericht, een enkele horizontaal en een vierkante staaf gekanteld. De poten zijn net lang genoeg om dit zwevende ruimtelichaam aan de grond te houden.
     
chillida detailw150   De uiteinden van het ruimtelichaam eindigen abrupt. Dat is in tegenspraak met hun oorsprong die lijkt te bestaan uit één ingewikkeld, opengevouwen en vervormd geheel, met een gat in het midden. Alsof er eerst een plaat was, zo dik als de vierkante basis van de twee poten, een plaat die onder een wals werd doorgetrokken, zodat de uitstulpende uiteinden ontstonden, die hun originele dikte behielden. Deze theorie is echter niet houdbaar zoals duidelijk is te zien. Het zou verstandiger zijn om uit te gaan van een platte doos, en nog een, en nog een stuk of vier staven, even dik als de dozen en die dan allemaal te denken als tegen elkaar aan gesmeed.
     
chillida alrededor3w150   Het is natuurlijk ook mogelijk een doos open te knippen en om te vouwen, alsof het karton was, maar de delen die  haaks op elkaar staan weerspreken dit. En omdat sommige vouwen tussen de aanhechtingen naar buiten plooien, lijkt het meer alsof de vormen in het hete vuur uit elkaar zijn getrokken, dan in elkaar geduwd. Deze plooien verlenen het beeld een onverwachte zachtheid, een soort organische afkomst, die het erts-zijn van de aarde benadrukt. Het beeld wordt er humaan door, ondanks de geometrische strengheid van de uitstulpende vormen.
     
chillida alrededor4w150   Van hoe meer kanten het beeld wordt bekeken, des te ingewikkelder, des te ongrijpbaarder, des te meer onbegrijpelijk het wordt. Met taal alleen, zonder het beeld te ervaren, kom je er niet. Het vacuüm blijkt aan meerdere zijden over te gaan in de omvattende ruimte rond het beeld, en opeens lijkt het vacuüm zich ook binnen te sluiten tussen de ijzeren wanden van de uitstulpingen, alsof de totale vorm een soort ballon is, die ooit door Hephaistos werd geblazen zoals nu de glasblazers dat nog doen, maar dan in stereometrische veelhoeken en niet als ronde vormen. Het lijkt overal hol te zijn, hoewel dat eigenlijk niet waarschijnlijk is, wanneer je goed let op de uitkragende plooien van de aan elkaar gesmede delen.
     
chillida alrededorw150   Als massieve vormen opgevat, wordt het beeld bij langdurig kijken ondraaglijk lichamelijk. Alsof deze vorm het eigen lichaam is, uitwaaierend de ruimte in, maar aan alle zijden begrensd. Een samenstel  van grotere en kleinere organen, elk met hun eigen functie, aan elkaar geklonken door een onzichtbare hand die ergens, daarbuiten, in de ruimte rondwaart. De ruimte die omringt en tegelijk wegvliedt en zonder het lichaam van de toeschouwer onmogelijk leeg zou zijn. Het beeld is de toeschouwer zelf, binnen en buiten tegelijk, met een ruwe ijzeren huid die de grens vormt tussen zichzelf en wat omringt, en tussen wat het bevat en buiten houdt. Onmogelijk eenzaam, niet in een ander te voegen en stomp. Het beeld maakt rondom de leegte de ruimte aanwezig, die mij opneemt.

1000 Resterende tekens