Homo Ludens

Speel en wees jezelf. Het kwam in me op toen ik terugdacht aan Artzuid, dat ik bezocht met een aantal in kunst geïnteresseerde mensen. Mijn groep liep een beetje opstandig en cynisch door het werk van Jésus Rafael Soto, waarin kinderen opgewekt verstoppertje speelden. We begrepen dat het erom ging iets te beleven, maar wat precies wisten we niet. We zijn het speelse kind in ons verloren.

Nog duidelijker werd dat bij het werk van Elsa Tomkowiak, een tunnel met een bocht erin, van een soort steigerbuizen gemaakt met daartussen transparante, gekleurde banen. We liepen er braaf door heen. “Dit doet me echt niks”, hoorde ik, en ‘wat vind jij hier nou van?” “Ach”, antwoorde iemand anders, “het is wel grappig bedacht, hoor, maar je hebt er natuurlijk niets aan”.

Dergelijke reacties worden uitgelokt door de samenstelling van de tentoonstelling die hoge verwachtingen schept. Allemaal figuratieve beelden, de een nog raadselachtiger dan de ander, verdraaid, in onmogelijke houdingen, zonder armen of benen, in Yogahouding of anderszins gekromd, desnoods uitgespreid onder een gegalvaniseerd rooster, maar altijd nog herkenbaar als verwijzing naar de mens. Allemaal spelende beelden die ons als toeschouwers erop wijzen hoe verstard we zijn.

Een ander denken aanboren, de taal anders formuleren, nieuwe combinaties in je laten opwellen, dat is waar het hier om gaat. Neem het beeld Pillar I van Johan Tahon. Een onwaarschijnlijk hoge reus torent vijf meter hoog boven je uit. Een kolom op twee zuilen, onbeholpen nabootsing van benen en lijf. Op de plaats van een heup groeit een enorme schelp naar buiten. Daarboven twee schijven uit de tors getrokken, als afgesneden aanzetstukken voor armen. En daarboven, als uitstulping op de schouderpartij zonder nek, een reusachtige kop, met gelaatstrekken van een kind. Als je het in een woord moet vatten, wat je hier ziet, lijkt mij de term ‘kwetsbaarheid’ het meest toepasselijk. Zo groot, zo kwetsbaar, zo vol twijfel aan zichzelf. Het is een sculptuur die steun zoekt bij ons.

Deze Artzuid staat er vol mee. Vol met mensbeelden en verwijzingen naar ons gevoel en emoties. Behoorlijk confronterend. Met een gewoon “oh, dat vind ik een mooi beeld” kom je er niet mee. Deze figuratieve sculpturen, die geen nabootsingen van ons zijn als fotografische selfies of herkenbare broers en zusters, willen iets van ons. Dat wij onszelf blootgeven aan onszelf, zoals zij zich blootgeven aan ons. Dat wij spelen met hen. Dat is het eerste dat deze beeldhouwkunst ons belooft: zet jezelf op het spel, je wordt er een ander mens van.

U kunt mee rondwandelen. Schrijf u dan in voor een van de drie komende data: woensdag 5 juni, zaterdag 20 juli of zondag 25 augustus. Klik op deze link of ga naar het menu Inschrijven Artzuid.