 |
Overweldigend. Dat is het woord waarmee je deze Documenta(13) het best kunt omschrijven. Het aantal kunstenaars (188) is overstelpend, het aantal locaties ( 8 tentoonstellingsgebouwen, 19 ‘terzijdes’ en 51 parklocaties), het aantal pagina’s in de ‘Gids’ (Begleitbuch 537 pp.) en tenslotte het intellectuele niveau van zowel de kunstrecensies in Das Begleitbuch als de teksten van hoofdcuratorin Carolyn Christov-Bakargiev zelf. Maar laat je er niet door weerhouden en ook niet door de vaak negatieve recensies. Ga er zelf heen. Er is heel veel te genieten en heel veel te overdenken en heel veel de moeite waard en heel veel meer te zeggen dan welke recensie ook kan samenvatten. Ga heen en verrijk jezelf! |
 |
Korbiniaanse appelboom Duidelijker dan haar tekst is haar beeldende bijdrage: ze plantte een zogenaamde Korbiniaanse appelboom aan het begin van het Karlsau-park met slechts een klein bordje erbij. De appelboom is genoemd naar de ‘appelpredikant’ Korbinian Aigner, een Duits dissident in het Nazitijdperk. Hij kweekte vier nieuwe appelsoorten (heimelijk - KZ-1/4) tijdens zijn internering in het concentratiekamp Dachau, tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deze verbinding tussen heden en verleden, tussen Nazi-Duitsland en het Duitsland van nu, tussen creëren van kunst (Aigner tekende ook) en creëren van nuttige voorwerpen en de verbinding tussen politieke ideologie en kunstwerken, komen we vaker tegen tijdens de tentoonstelling. Aigner tekende met kleurpotlood tussen 1910 en 1960 zo’n 900 prentbriefkaarten van appels, altijd één apart of hoogstens een paar, en liep daarmee vooruit op de minimale kunst. Maar ook zijn engagement wordt hierdoor betoond: kunstenaars hebben een eigen verantwoordelijkheid. |
|
 |
Hoofdlijnen De wandelgids zegt: ‘De Documenta(13) vindt plaats in speciaal daarvoor ingerichte ruimtes, die de vier voorwaarden scheppen waaronder kunstenaars en denkers van onze eigen tijd handelen: op het toneel / onder beleg / in een staat van hoop / in hun rustplaats, waarmee ze de normale associaties met die plekken verbreken en de nadruk leggen op hun veranderlijkheid. (…) Dit roept bij de toeschouwer de volgende vraag op: Wat betekent het om dingen te kennen die wij niet fysiek met onze zintuigen kunnen waarnemen? Wat betekent het om zich in gedachten op deze ruimtes in te stellen?’. |
|
 |
Inleiding En in haar eigen introductie schrijft Carolyn Christov-Bakargiev: ‘De Documenta(13) is gewijd aan het kunstzinnige onderzoek en aan vormen van de verbeelding, die Engagement, Materie, Dingen, Belichaming en het actieve Leven onderzoeken in relatie tot de theorie, zonder zich aan de theorie te onderwerpen. [mijn cursief] Daarbij gaat het om gebieden waarin politiek onscheidbaar is van een zinnelijke, energieke en wereldlijke verbinding tussen het huidige onderzoek in verschillende wetenschappelijke en kunstzinnige gebieden en andere historische en hedendaagse kennisvelden . De Documenta(13) wordt gedreven door een holistische en niet logocentrische visie die sceptisch staat tegenover het aanhoudende geloof in de economische vooruitgang. Deze visie deelt en respecteert de vormen en kennisvelden van alle levenden en niet-levende makers van de wereld, de mensen inbegrepen. |
|
 |
Werkelijk, geen gemakkelijke teksten. Ze veronderstellen bijna een universitaire kunsthistorische en filosofische kennis bij de lezer en de vraag is of veel toeschouwers zich het geduld hiervoor zullen getroosten. Het zijn ook niet de eerste vragen die bij je opkomen, want eerder dan ‘holistisch’ of ‘logocentrisch’ zul je je afvragen of dit beeld van Giuseppe Penone geïnspireerd is op De tuin der Lusten van Hiëronymus Bosch. Je wandelt tenslotte door een kunsttentoonstelling en niet door een zaterdagbijlage van de krant. In eigen woorden: |
|
 |
Zo lees ik bijvoorbeeld dit beeld van Adrian Villar Rojas. Een vrouw zit in kleermakerszit op een bot van een oeroude saurus. Ze heeft het uiterlijk van een alien in de toekomst. Ze geeft een big de borst. Ze geeft dus niet haar eigen menselijkheid door, maar houdt het dier in stand dat haar leven in de toekomst moet garanderen. Geen opwekkende boodschap waarin het verre verleden en naaste toekomst ecologisch op elkaar aansluiten en onmiskenbaar een maatschappelijke boodschap voor het heden afleveren. | |
 |
Overheersende trend |
|
 |
En in het uiterste geval doen wij daar zelf aan mee, zoals in de - het moet gezegd- buitengewoon charmante Ipod video-wandeling, van Janet Cardiff en George Bures Miller, die ons meevoert door de vroegere Hauptbahnhof, naar het beruchte spoor 13, waar in de Tweede wereldoorlog de joden werden afgevoerd naar het concentratiekamp, om ons vervolgens tussen archeologische overblijfselen, trombonemuziek en balletvoorstellingen door terug naar het heden te loodsen, dat na het afzetten van de oortelefoon buitengewoon prozaïsch overkomt. Als er iets is dat deze Documenta(13) doet, dan is het je bewust maken dat je deel uitmaakt van meerdere werelden die niet ‘parallel’ lopen, maar elkaar doorlopend bestuiven. | |
 |
Vijf dagen is niet genoeg. Stel dat je alle 188 werken wilt bekijken en elk werk gemiddeld vijf minuten geeft - wat op zich schandalig weinig tijd is. Dan heb je het netto over 16 uren. Als je 4 uren per dag volledig geconcentreerd kunst opneemt, is dat erg veel en heb je al 4 dagen nodig. Veel video’s duren langer dan 5 minuten, veel kunstwerken vragen meer tijd. Dan moet je nog reizen van de ene plek naar de andere, eten, drinken en discussiëren. Kortom: wees verstandig en trek minimaal een week uit, of laat je leiden door de Dtours- als je goed bent in Duits. Huur anders als groep je eigen rondleider van Mandarte in en laat je begeleiden langs de hoogtepunten, dan heb je in ieder geval waar voor je geld. 0229-279464. | |
 |
Kijk voor wat meer informatie over de videowalk op: Meer foto's: |