Anita op weg naar de razende bol 1997
Emo Verkerk
Olieverf op doek, kunstof en metaal, hout en textiel 70 x 71 x 49 cm
Rabobank kunstcollectie
Dit is een typisch voorbeeld van een kunstwerk waarbij de titel behoorlijk behulpzaam is. Volgens Marlene Dumas geeft een titel aan wat de kunstenaar vooronderstelt dat jij als toeschouwer weet. Dus als jij als toeschouwer weet wat de razende bol betekent, ben je al een mooi eind op weg.
(Wikipedia meldt :) Noorderhaaks, ook wel Razende Bol genoemd, is een onbewoond eilandje (met een oppervlakte boven gemiddeld hoogwater van circa 4 km²), direct ten westen van het Marsdiep bij het Nederlandse eiland Texel (provincie Noord-Holland). Formeel is 'De Razende Bol' alleen de oostpunt van het eilandje. Noorderhaaks maakt onderdeel uit van de gemeente Texel.
Terug naar het kunstwerk nu: je ziet een deel van een gezicht op blik (?) met links en rechts water. Daaronder hangt een houten driehoek en een gestreepte ‘boeg’. Zo kun je concluderen: dit is een zelfportret van Emo Verkerk, die immers in Den Helder woont, op weg in zijn bootje Anita naar een zandplaat bij Texel. Wij, toeschouwers, staan op de zandplaat en zien hem aankomen, plat voor de wind. Nog even en hij is hier. We snappen het hele beeld, dankzij de titel. Althans, dat denken we, en dat is wat de titel suggereert, namelijk dat we het snappen. Maar wat we niet (kunnen) snappen is waarom dit er zo uitziet. En niet van achteren of opzij, gewoon als schilderijtje, zoals we allemaal wel de afbeeldingen van Berend Botje kennen.
En dan bedoel ik niet dit standbeeld waarover de gemeente Zuidlaren (Drenthe) schrijft:
“Wie is Berend Botje?
Waarschijnlijk wordt verwezen naar de enige zeeheld die de provincie Drenthe heeft voortgebracht, de edelman Lodewijk Van Heiden tot Laarwoud (1773-1850). Lodewijk is geboren in Zuidlaren, bood zijn diensten aan aan de tsaar van Rusland. In Sint Petersburg staat een monument van deze man. In 1832 werd hij als held Zuidlaren binnengehaald, vertrok daarna uit Zuidlaren en kwam nooit weer terug.
Berend Botje zou een boertje zijn uit Borger, die lang geleden met zijn scheepje over de Hunze naar Zuidlaren voer. Hij kwam op de Zuidlaardermarkt terecht en ging nooit weerom.
Berend Drenth, met bijnaam Berend Botje, is een rijke reder uit Groningen, die zijn wrakke schepen de Oostzee opstuurde om later, als de schepen waren vergaan, het verzekeringsgeld op te strijken. Niet Berend Drenth, maar de bemanning kwam nooit weerom.
Berend Botje kan ook het wad zijn opgegaan om als visser "bot" te vangen.
Wie weet wat de echte versie is, mag het zeggen.”
Nee, ik bedoel meer zoiets, als een echt schilderij. Een kunstwerk in een lijst, waarin wij de held van opzij bekijken, die in een andere werld dan de onze, op weg is naar zijn ondergang.
Dat is waar het raadsel begint: dat de kunstenaar Emo Verkerk niet de behoefte heeft gevoeld zo’n schilderij te maken, maar iets heeft geconterfeit wat recht op ons afkomt, en ons tegelijk uitdaagt om de plaats van de zeeheld in te nemen. Vastberaden, de blik vooruit. Driedimensionaal. In twee gedeelten.Van vier verschillende materialen. En nog beschilderd ook. We snappen het, want we kennen het wel, dat onzekere gevoel aan boord. Dat moment waarop je alleen nog maar bestaat uit ogen die verlangend in de verte turen: land! Land!