Sidoer ca. 1300
Handschrift op perkament
27 x 20,5 cm
Hamburg, Staats und Universitätsbibliothek
Deze dagen bezoeken we met de verschillende studiekringen de tentoonstelling Jodendom in de Nieuwe kerk in Amsterdam. Die is tamelijk verfrissend omdat het nu eens niet gaat om de Jodenvervolgingen, maar om de cultuur van dit oude volk. Cultuur betekent bij hen: eten, bidden, vieren, vluchten, Jeruzalem en herdenken.
Met deze zes trefwoorden hebben we ons in een voorbereidende les, de kleine vriendelijke catalogus in de hand, georiënteerd op wat ons in de Nieuwe kerk te wachten stond. En algauw bleek dat we met nogal wat fabels over het Jodendom moesten afrekenen, omdat ze gewoon niet waar bleken te zijn. Dat wordt al geïllustreerd in het plaatje hierboven, waar Ecclesia - de kerk- (rechts in beeld) geblinddoekt zit tegenover een Jood met zijn karakteristieke punthoed. De afbeelding staat in de catalogus bij het trefwoord ‘antisemitisme’, dat volgens het boekje berust op vooroordelen. Die blijken wij als afstammelingen van ‘weldenkende christenen’ dus ook te hebben.
The Alfabet Tapestry 2004-2006
Grisha Bruskin
Wol, zijde linnen 280 x 1050 cm
Privécollectie kunstenaar
Er is een hele kapel in het koor van de kerk ingericht voor dit kunstwerk uit 2006. Het doet denken aan onze vroeger leesplankjes met aap, noot mies. Misschien is in dit hedendaagse kunstwerk een van de oudste manieren gegeven, van het samengaan van woord en beeld. De Joden zijn immers het volk van het woord. En hier gaan alle letters gepaard met tekens van vier mensachtige figuren, waarvan er regelmatig een op zijn kop staat of met vreemde attributen is aangekleed. Het schrift van de letters is overigens niet het geblokte hebreeuws dat wij wel kunnen herkennen, maar eerder een soort Arabische arabesken.
Message 8 1990
Olieverf op linnen 140 x 112 cm
Op de website van de Marlborough Gallery (http://www.marlboroughgallery.com/galleries/chelsea/artists/grisha-bruskin) staat dit prachtige werk van deze uit Rusland naar de Verenigde Staten uitgeweken Joodse kunstenaar. Hier staan aangedikte woorden in lichte teksten, die worden bedekt door vreemde wezens en symbolen. Kunnen alle Joden dit begrijpen, vraag je je af. Worden Joden in feite meertalig opgevoed? Is dat de reden waarom hun cultuur tamelijk beeld-arm is, en tegelijk erg woordrijk?