Art Rotterdam 2022

Salons zijn van alle tijden, maar er zijn grote verschillen

De beroemdste salon was altijd de Salon van Parijs, in de zeventiende, achttiende en negentiende eeuw. Een absolute must voor kunstenaars om deel te nemen als zij hun naam wilden vestigen. Ook van groot belang voor het verdere verloop van hun carrière. Onderwijs geven, opdrachten krijgen en mee doen met andere verkoop-tentoonstellingen was allemaal afhankelijk van je toelating tot de salon. Om deel te nemen meldde je je persoonlijk aan, liefst met een getuigschrift van een gerenommeerde kunstenaar of academiedocent. Die garandeerden dat je de moeite waard was. Werd je desondanks toch geweigerd dan was je feitelijk veroordeeld tot het opgeven van je carrière.
Tegenwoordig is het aanbod op onze salons, zoals de Art Rotterdam in 2022, gereguleerd door de deelnemende galerieën. Zij zijn de intermediairs tussen kunstenaar, organisatie en publiek. De selectie die wij als bezoekers te zien krijgen is een selectie die vooraf al heeft plaatsgevonden door de deelnemende galerie. Zo zagen wij werk van de kunstenaar Tim Breukers bij galerie Cokkie Snoei. De galerie presenteerde ook schilderijen van Sam Hersbach. Wij gaan ervan uit dat Cokkie goede gronden heeft om deze twee kunstenaars te presenteren. De galerie heeft ons vertrouwen verdiend met haar jarenlange ervaring. Zo hebben we haar leren kennen als een specialiste van eigentijdse kunst die niet bang is om onbekend talent te tonen. Zowel Tim als Sam hoeft zich geen zorgen te maken. Zij worden niet geweigerd zoals Whistler of Manet in de negentiende eeuw. En de kans dat zij worden bespot door de media is ook uiterst gering. Cokkie heeft de plaats ingenomen van de negentiende-eeuwse mentor en kunstdocent.

Publiek

Op de beroemde Parijse salon bestond het publiek uit alle lagen van de bevolking, als wij de literaire bronnen mogen geloven. Alle afbeeldingen, foto’s, etsen, gravures en steendrukken die ik daarvan zie, laten echter een ander beeld zien. Je ziet op zijn minst gegoede burgerij en verder veel welgestelden.

Un Jour de vernissage au palais des Champs-Élysées door Jean-André Rixens met Tigresse apportant un paon à ses petits door Auguste Cain (1890).

Het publiek tegenwoordig bestaat uit intellectuelen, kunstenaars, verzamelaars. Een elite die weet waar ze naar kijkt en waar ze het over heeft. Aspirant kopers worden begeleid door rondleidingen, teksten in catalogi en op internet, recensies in dagbladen, gespecialiseerde tijdschriften en heel, heel veel sociale media. En tenslotte door de galeriehouder, die als een havik zijn of haar publiek monstert en gericht de een of de ander aanspreekt om kennis en kunde van het werk en van de maker uitgebreid mee te delen. Het gaat niet meer alleen om de carrière van de kunstenaar, het gaat ook en veel meer om de knikkers.

Art Rotterdam 2022

De keuze is overweldigend. De kunstbeurs Art Rotterdam duurt maar vier dagen. Veel te kort om een weloverwogen keuze te maken. Volgens de opgave van de catalogus Art Rotterdam 2022 zijn er de volgende kunstwerken, onderverdeeld naar technieken:
Schilderkunst 699; Fotografie 176; 3 dimensionaal 363; Werken op papier 268; Film, Audio & video 11; Gemengde techniek (2D) 121.

1638 werken in totaal, als ik goed tel. Het kan er best eentje meer of minder zijn.

Dit kan geen mens overzien. Het beste bewijs daarvoor zijn de talloze artikelen van ‘Voorproefje’, Vooruitblik’, ‘5 opvallende werken’, ‘nieuwe galeries, nieuwe kansen’, ‘de tien beste’, ‘de 11 nieuwste’, enzovoorts die allemaal een verschillende keuze opvoeren. Iedere auteur schrijft over wat hij of zij zelf de belangrijkste werken vindt. Niemand komt tot eenzelfde selectie. De filosofie achter de salon is die van de meubelboulevard: als we allemaal (meubelwinkels of galeries) bij elkaar gaan zitten, komen de mensen in ieder geval hiernaartoe. Zij zitten als winkel dan in de goede (enige) buurt en maken meer kans om iets te verkopen. Voor de bezoeker is het slopend: een kunstwerk is geen zitbank of eettafel, en na de eerste tien galeries is de concentratie bij de beursbezoeker op. Hij slentert zij aan zij met vele anderen langs de overige galeries zonder de uitgestalde kunstwerken nog werkelijk te zien. Die zijn uitgekozen om het uit te schreeuwen, over de concurrentie heen, op wat voor manier dan ook. De meeste werken komen niet boven de andere uit. Vermoedelijk kijken de meeste beursbezoekers uit naar een of andere vorm van herkenning, het werk van een kunstenaar die ze al kennen of een werk, verwant aan een kunstwerk dat ze eerder bewonderden. En natuurlijk bezoeken ze hun voorkeursgalerie waar ze ooit al iets kochten. Voor werkelijke nieuwe ervaring is geen tijd en geen rust. Stilte en beschouwing zijn hier niet te vinden. De beurs is er niet voor de kunstwerken, de beurs is er voor de verkoop.

Onderwerp of techniek?

Johan Tahon, Arctic Face (2019)

Techniek: Steengoed
Formaat: 44 x 18 x 20 cm
Galerie Gerhard Hofland

Voor Arctic Face van Johan Tahon, één van mijn favorieten, moet ik € 6000-8000 neertellen. Hoeveel het precies wordt zal ik nooit weten, het is al verkocht.
Het werk is van steengoed, klei gebakken op hoge temperatuur, boven 1200 graden celsius. Het glazuur is prachtig en precies goed voor deze kop. Ik kan er 1000 woorden aan wijden. Misschien doe ik dat nog ooit.
Het kostte moeite om het te vinden in de catalogus. In de Parijse salon zocht je op onderwerp. Portret, stilleven, naakt (Venus), historiestuk, bloemen en nog wat categorieën. In de catalogus van Art Rotterdam, - alleen op internet in digitale vorm, niet meer te koop als gedrukt boekwerk -, zoek je op kunstenaar. Weet je de kunstenaar niet dan moet je door alle plaatjes. Heb je de naam van de kunstenaar onder het plaatje gevonden dan kun je daarop klikken. Er opent zich een nieuw venster. Van de galerie. Je krijgt van nu af aan nieuwe berichten in je mailbox.
De database is op technieken te sorteren. Overigens is de zoekmogelijkheid erg minimaal en moet je door heel veel pagina’s heen, voordat je Johan Tahon of Tim Breukers vindt. Verkoopstrategie? Er zijn meer zoekmogelijkheden als je inlogt op ‘galleryviewer.com’. Daarvoor moet je je wel eerst registreren.

Relatie

Een kunstwerk kopen is iets anders dan de dagelijkse boodschappen doen. Naarmate de tijd verstrijkt blijkt het belangrijkste verschil. Een kunstwerk kopen is een relatie aangaan, met de kunstenaar en vaak ook met de galerie. Je kunt een auto kopen van twintig mille, na vijf jaar wordt het tijd om hem in te ruilen. Je neemt zonder verdriet afscheid, helemaal vervuld van de opwinding over de volgende. Maar een kunstwerk van twintig mille blijkt na vijf jaar onmisbaar, het heeft zich een definitieve plek verworven in je huis en in je bestaan. Het is gegroeid. Je bent eraan gehecht geraakt en je piekert er niet over het weg te doen. Voor het volgende kunstwerk heb je gelukkig elke week wat opzij gelegd. En wat doe je? Eerst nog maar eens even naar die oude, vertrouwde galerie. Want je hebt de kunstenaar of kunstenares van je eerste werk regelmatig gevolgd, in de galerie, op tentoonstellingen en op Instagram. Wie weet is er nu nog een betaalbaar werk, wat je speciaal bevalt, in stock. Je kocht geen broodje. Je hebt een relatie. Een relatie die je wilt onderhouden. Daar heb je wel wat voor over.

Prijsvraag

Deelnemers aan de huidige Parijse salon dingen mee naar zes verschillende prijzen, in Rotterdam is het er één. Dat zegt niet alles. De belangrijkste prijs voor de beeldhouwkunst in 2020 in Parijs, net voor de Coronasluiting, gewonnen door Alain-Marie Parmentier, zou ons in Nederland niet meer opwinden. Wij zijn tenslotte een fantastisch en voorlijk beeldhouwland.

In 2022 in Nederland ging de NN-prijs naar een fotograaf. Voor de overige technieken is geen aparte prijs beschikbaar. Jammer. Uit de overige vier genomineerden mocht het publiek een lieveling kiezen. Dat werd Inez de Brauw (1989). Ze bouwt met haar kunstwerken modelhuizen en gebruikt foto’s van perfecte interieurs als uitgangspunt. Hoe worden wij door de commercie beïnvloed in onze keuzes, en hoe weerspiegelen onze interieurs dat, is haar vraag. Mijn stem ging naar Jennifer Tee (1973). Een multidisciplinair kunstenares (zoals ze wordt genoemd) die misschien in haar werk dichter bij mij staat dan de zestien jaar jongere Inez. Bovendien ken ik Jennifer als kunstenares van Galerie Fons Welters en eerdere tentoonstellingen in Amsterdam. Mijn keuze was dus niet avontuurlijk of gewaagd. Dat zegt wel wat. Maar goed dat het publiek niet alleen bestaat uit typetjes zoals ik. Inez heeft de prijs zeker verdiend, haar werk is fris en lijkt erg toegankelijk, maar het roept vragen op die pas later bij je opkomen. En het is ontegenzeggelijk van deze tijd.

NN Art Award 2022: Ontmoet de genomineerden en stem op je favoriet

Inez de Brauw, Thierry Oussou, Jennifer Tee, Vytautas Kumža
Inez de Brauw – Brinkman & Bergsma
Vytautas Kumža – Martin van Zomeren
Thierry Oussou – Lumen Travo Galerie
Jennifer Tee – Galerie Fons Welters

Winnaar van de juryprijs 2022: fotograaf Vytautas Kumža.

Jury 2022
De jury bestond dit jaar uit: Yuki Kho (cultuurjournalist VPRO), Alexandra Landré (artistiek directeur, Stroom Den Haag), Charl Landvreugd (hoofd onderzoek & curatorial practice, Stedelijk Museum Amsterdam), Erik Mattijssen (beeldend kunstenaar en winnaar van de NN Art Award 2021) en Elisah van den Bergh (conservator van de NN Kunstcollectie). De belangrijkste criteria waar de jury rekening mee heeft gehouden zijn het afronden van een kunstopleiding aan een Nederlandse academie, een authentieke en innovatieve beeldtaal en het inspireren van en verbinden met het publiek. Ook moet het werk van de kunstenaar te zien zijn op de beurs Art Rotterdam. Uit het juryrapport: ‘De jury waardeert het scherpe spel dat Kumža presenteert in zijn werken. Het voelt gevaarlijk en delicaat. Hij speelt met de perceptie van de kijker en roept een welhaast onaangename fysieke reactie op. Tegelijkertijd is het onmogelijk om je blik af te wenden. Je wilt het snappen, oplossen, zin geven. Hoewel het werk gevestigd is in illusies, geeft het je ook instructies om de dialoog aan te gaan. Het formaat van de werken versterkt dit bedrukkende gevoel. Kumža gaat voorbij aan het letterlijke karakter van zijn medium. De jury vindt de groei van deze kunstenaar indrukwekkend en is benieuwd hoever hij durft te gaan in het verkennen en uitdagen van alle grenzen.’