De werken van Ai Wei Wei zijn veelal ingegeven door het denken over macht en onderdrukking. Met name de macht over en onderdrukking van de massa, het volk. Zijn Chinese afkomst speelt daarbij een grote rol.
De tentoonstelling in de Kunsthal opent met een tijdlijn. Hier is een samenvatting:
1957 Geboren in Beijing. Ai’s vader is een beroemde dichter. Vader en zoon worden 20 jaar lang onder Mao opgesloten in een heropvoedingskamp.
1978-1979 Als jonge kunstenaar in Beijing (filmacademie, 21-22 jaar)
1981-1993 Artistieke vorming in de VS, New York. Van zijn 24e - 36e jaar. Ontdekt Marcel Duchamp, ready mades en POP. Kunsthistorische bronnen omschrijven hem nu als ‘conceptueel’.
1993-1997 Terugkeer naar China: Werken met Chinees cultureel erfgoed. Van zijn 36e-40e jaar.
2000-2008 Werk als architect samen met de Zwitserse architecten Herzog & de Meuron aan het ontwerp voor het Nationale Stadion (Het vogelnest) voor de Olympische Zomerspelen in 2008 in Beijing.
Vanaf 2007 Eerste internationale succes
Ai wordt internationaal succesvol wanneer hij de aandacht trekt tijdens de Documenta in Kassel (2007), bij het Haus der Kunst in München (2009) en in de Tate Modern in Londen (2010).
2011-2015 Dissident in China
Na internationale protesten wordt Ai in 2011 na 81 dagen op borgtocht vrijgelaten, hoewel hij wel onder streng toezicht blijft staan. Het wordt hem verboden om te reizen. Als dissident komt hij op voor politieke transparantie en vrijheid van meningsuiting, in China en daarbuiten.
2015 Vluchtelingencrisis: Op zoek naar menselijkheid
Als Ai in 2015 zijn paspoort terugkrijgt van de Chinese regering, verhuist de kunstenaar naar Berlijn waar hij in de herfst getuige is van de gevolgen van de vluchtelingenstroom en de aanverwante politieke discussies in Europa. Sinds die tijd vormen de omstandigheden van vluchtelingen over de hele wereld het voornaamste thema in zijn werk; in zijn ogen is de vluchtelingencrisis, naast het beperken van de vrijheid van meningsuiting, een van de grootste humanitaire rampen.
Vanaf 2015 Internationale mensenrechtenactivist
Ai is nu voornamelijk in Europa gevestigd. Vanuit zijn rol als kunstenaar en activist houdt hij zich, door duidelijke standpunten in te nemen in actuele kwesties, vooral bezig met het verdiepen van zijn missie als verdediger van mensenrechten en fundamentele democratische waarden.
Tegenwoordig woont en werkt Ai Weiwei op verschillende locaties, waaronder Beijing,
Berlijn, Cambridge en Montemor-o-Novo in de buurt van Lissabon.
(Bron: Persbericht Kunsthal Rotterdam)
Voor een uitgebreide biografie zie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Ai_Weiwei
Zie ook:
Holzwarth H.W. (2020) Ai Weiwei. 40th Anniversary Edition, TASCHEN
Daar staat op de achterflap:
“A comprehensive excursion through the life and work of this star artist, who like no one since Joseph Beuys has succeded in intertwining sculptural, media and political thinking.”
(“Een uitgebreide excursie door het leven en werk van deze sterkunstenaar, die als niemand anders sinds Joseph Beuys is geslaagd in het met elkaar verweven van sculpturaal, media en politiek denken. ”)
Hieronder een artikel van de Tate Londen over AiWeiwei en democratie:
Kunstenaars marcheren om de vrijlating te eisen van de gedetineerde prominente Chinese kunstenaar Ai Weiwei, Hong Kong, 23 april 2011
Foto © Laurent Fievet / Getty Images
Opinie
Kunst en democratie door JOHN-PAUL STONARD
Een reactie op het citaat van Ai Weiwei over de relatie van kunst met democratie
Citaat:
‘ Democratie, materiële rijkdom en universeel onderwijs zijn de grond waarop modernisme bestaat. ’ – Ai Weiwei
Ai heeft gelijk. Democratie is de basis voor de moderne samenleving. Maar betekent dit dat de kunst van de moderne samenleving ook democratisch is? Kan een goede kunst ‘ democratisch ’ zijn? Kunst gaat, net als democratie, over vrijheid van meningsuiting, open keuze en diversiteit van representatie – kunst is toch de beste uitdrukking van democratie?
Het is in feite andersom, zoals Ai zou moeten toegeven. Kunstwerken zijn de minst democratische objecten van allemaal. In zijn essay Art and Democracy, geschreven in 1945 na jaren van kunstpromotie bij het publiek, kwam Kenneth Clark tot de conclusie dat kunst ‘ ongelooflijk aristocratisch ’ was, en ( controversiëler ), ‘ een uitstekend voorbeeld van de regering over velen door weinige.[ Dit citaat dat Kenneth Clark gebruikt stamt uit Socrates theorie over democratie, waarin “regeren door de weinigen ” is aristocratie in zijn ideale vorm en oligarchie in zijn perverse vorm; en “regering door de velen ” is “ politiek ” in zijn ideale vorm en democratie in zijn perverse vorm.] Dit is tegenwoordig nauwelijks affichemateriaal voor een kunstmuseum, maar het punt staat nog steeds: kunst gaat over een individuele visie die aan de wereld wordt opgelegd. Geen enkel kunstwerk dat het bekijken waard is, is ooit gemaakt bij consensus van de meerderheid. Kunstenaars zijn goedaardige despoten. In plaats van een inspiratiebron, is democratie voor kunstenaars de slechtst mogelijke situatie om zich in te bevinden.
Denk bijvoorbeeld aan het beeld van Joseph Beuys, Blitzschlag mit Lichtschein auf Hirsch 1958 – 85, een grillige, driehoekige vorm waaromheen objecten bezaaid zijn, zoals de versteende overblijfselen van een plotselinge lichtflits. De omringende muren, posters en tekeningen verduidelijken Beuys 'idee dat de vrije ruimte van kunst het perfecte medium is voor directe democratische betrokkenheid en actie. Hij streefde meedogenloos de zaak na en vestigde in 1972 de ‘Organisatie voor Directe Democratie door middel van Referendum’, een idee dat tegenwoordig niet zo goed zou vallen in de kunstwereld.
Het probleem is dat, net als zijn vreemde aluminium hert, zijn verklarende schoolbord-diagrammen grotendeels onbegrijpelijk lijken, en zijn autoritaire, mystieke benadering nauwelijks bevorderlijk is voor het type uitwisseling dat echt een model van directe democratie zou kunnen vormen. Beuys bracht, misschien onbewust, de paradox van democratie naar voren: dat het geenszins zorgt voor een intelligente of begrijpelijke voorstelling. Het kan ook niet zorgen voor goede kunst – zoals Alexis de Tocqueville erkende in een van de grootste boeken over democratie ooit geschreven, Democracy in America 1835. Hij schreef over de drang in democratische samenlevingen naar goedkoop en bruikbaarheid, waardoor de productie van grote kunst een uitzondering werd, en concludeerde dat ‘in aristocratieën een paar geweldige foto's worden gemaakt; in democratische landen een groot aantal onbeduidende’.
Dat kunst niet democratisch is, is de reden dat kunstmusea dat wel kunnen zijn. Ik denk dat het onze belangrijkste democratische instellingen zijn, omdat ze de kloof overbruggen tussen de welwillende dictatuur van kunst en een bredere, democratische samenleving. Het is nauwelijks een gemakkelijke taak, vooral in een tijd waarin democratie zo vreemd lijkt te zijn geworden als de meest obscure kunstwerken.
Als ‘in een verdeelde samenleving meer en betere vrije meningsuiting’ de gemeenschappelijke basis is die we moeten vaststellen, zoals Timothy Garton Ash schrijft in zijn recente boek Vrije meningsuiting: Tien principes voor een verbonden wereld, dan moeten kunstmusea een centrale rol spelen.
Maar ‘ vrije meningsuiting ’ is niet alleen een kwestie van liberale tolerantie, maar ook van het weerspiegelen van die delen van onze samenleving die vanuit liberaal oogpunt vreemd en moeilijk lijken. ‘Meer en betere vrije meningsuiting’ moet het onbegrip en de woede omvatten die nog steeds vaak de goedaardige despotische producten van hedendaagse kunstenaars begroet. Een kunstmuseum mag niet aan de regels gebonden of didactisch zijn, zoals een school, maar open als een openbaar plein.
Zoals de historicus Tony Judt ooit opmerkte, is de beste manier om zulke enorme, onpersoonlijke abstracties als democratie te verdedigen, die instellingen te steunen die ‘onze beste poging tot die grote abstracties’ incarneren. En op zijn best moeten musea dit doen: democratie belichamen in al zijn vreemdheid en paradox.
(John-Paul Stonard is schrijver en kunsthistoricus. Momenteel schrijft hij een boek over de geschiedenis van de kunst voor Bloomsbury.)
https://www.tate.org.uk/tate-etc/issue-42-spring-2018/opinion-john-paul-stonard-art-democracy